Τυχαιότητα
Η τυχαιότητα, ή η αβεβαιότητα, του ανθρώπου για το ζην αποτελεί την κινητήρια δύναμη της ανθρωπότητας ιστορικά. Αυτή η προσπάθεια του ανθρώπου να τιθασεύσει την αβεβαιότητα, από το να έχει εξασφαλισμένο πόσιμο νερό μέχρι μονάδες εντατικής θεραπείας, είναι η δύναμη που καίει μέσα στο ανθρώπινο είδος και το κινεί. Η αναγκαιοκρατία είναι πίσω από όλα.
Φιλοσοφικά αυτό ντύθηκε με τον Ιδεαλισμό και τον Υλισμό, τις δύο όψεις του ίδιου νομίσματος σε τελική ανάλυση. Το Κτιστό και το Άκτιστο, το Ομοούσιον του Πατρός και του Υιού είναι η ρίζα των πάντων. Ο Ιδεαλισμός μέσα στη λυρικότητα του που ντύνει την τυχαιότητα με μύθους ερχόμενους από τα βάθη των αιώνων, ονομάζει το άκτιστο Θεό, Μοίρα, Πεπρωμένο, κάποιο κοσμικό σχέδιο. Μιλά για άϋλη ψυχή και κόσμους αιώνιας ζωής απελευθερωμένης από το άγος της επιβίωσης. Ο Υλισμός ωμός, ασπάζεται την τυχαιότητα, εξηγώντας πως ό,τι βλέπουμε γύρω μας, και εμείς οι ίδιοι, είμαστε αποτέλεσμα τυχαίων λαθών της μακρο και μικρο -ιστορίας, μιας αλληλουχίας γεγονότων που διαμόρφωσαν την ύλη, δίνοντας της απεριόριστες μορφές και περιεχόμενα, από ένα δέντρο μέχρι μια γιαμάχα και από ένα σκουλήκι της γης μέχρι έναν άνθρωπο. Το άκτιστο του υλισμού, ο Πατέρας, είναι η ύλη, η αχρονική, ασυνείδητη ύλη.
Η διαλεκτική σύνθεση ιδεαλισμού-υλισμού έχει επισυμβεί ως περιεχόμενο αλλά η φόρμα καθυστερεί πάντα να συγχρονιστεί με αυτό. Κτιστό και άκτιστο έχουν την ίδια ουσία. Ο Ιδεαλισμός ονομάζει την ουσία Θεό ή Ιδέα ή Λόγο και δογματικά προωθεί το Ομοούσιον του πατρός με το τέκνο, του δημιουργού με το δημιούργημα. Αλλά ποια η διαφορά με το «ομοούσιον» του υλισμού; «Σαρξ εκ σαρκός», ένας λυρικός τρόπος να πεις πως τα πάντα έχουν την ίδια σύσταση σε τελική ανάλυση, ύλη που διαμορφώθηκε τυχαία. Κι όπως ο Θεός ονομάζεται άκτιστος επειδή δεν ξέρουμε ποιος τον έφτιαξε, έτσι και η ύλη είναι τελικά μια Ιδέα, το μποζόνιο του Χιγκς είναι η μικρότερη μορφή της που μπορούμε να συλλάβουμε εμείς, μέχρι στιγμής, όχι η τελική απάντηση. Πάντα θα υπάρχει σε αναμόνη της μιας απάντησης το ίδιο, επαναλαμβανόμενο ατέρμονα ερώτημα: και το μποζόνιο πως δημιουργήθηκε;
Ο χρόνος λοιπόν είναι ταυτόχρονα υπαρκτός και ανύπαρκτος. Ο θάνατος, αυτός ο τερματισμός της μιας μορφής ζωής που θα αποσυντεθεί στα κομμάτια της δημιουργώντας άλλες, καθιστά τον χρόνο πολύ υπαρκτό, τον καθιστά μια εκ των ων ουκ άνευ σύμβαση. Τα συστατικά μας όμως είναι άχρονα, υπάρχουν από την «αρχή» κι εμείς δεν είμαστε τίποτα άλλο από τις τυχαίες συναντήσεις τους.
Είναι όντως θαύμα η ζωή, από τα εκατομμύρια ενδεχόμενα αυτών των συναντήσεων, προέκυψε αυτή η γάτα, το πεύκο, αυτός που πουλά τα ραπανάκια, εσύ, εγώ… κάθε τι που υπάρχει έχει πιάσει το τζακ-ποτ αν σκεφτούμε τις πιθανότητες. Προσοχή όμως, αν όντως τις πολυσκεφτούμε ελλοχεύει ο κίνδυνος το μυαλό μας να διαλυθεί, η τύχη δεν είναι ελέγξιμη και όλοι μισούμε την αβεβαιότητα. Για αυτό και η τρομερή καθυστέρηση αντίληψης της σύνθεσης υλισμου-ιδεαλισμού: μία πίστη σε κάποιο σχέδιο είναι σαφώς βολικότερη, καθησυχαστική τα μάλα
Πολιτισμός
Τι σημαίνει και κυρίως πως δημιουργείται ο πολιτισμός; Εδώ πρέπει να κάνουμε θεώρηση της μεγάλης αφήγησης, μακροσκοπικά. Πολιτισμός υλιστικά σημαίνει η ανάπτυξη των υλικών μέσων που μας επιτρέπουν να τιθασεύουμε την αβεβαιότητα του ζην.
Στην πορεία της ανθρωπότητας ντύσαμε αυτά τα υλικά μέσα με ιδεολογικό φορτίο, συνήθως θρησκευτικό. Παραδείγματα πολλά, οι περιοδικές εορτές των Ελλήνων, τα λεγόμενα μυστήρια αλλά και λοιπές διονυσιακές γιορτές, που ουσιαστικά εόρταζαν τις διάφορες φάσεις της γεωργίας στο πέρας του κύκλου τους. Άλλο παράδειγμα είναι η προσωπική υγιεινή των μουσουλμάνων, που έχει τις υλιστικές της ρίζες στο γεγονός πως οι γεννήτορες του Ισλάμ, οι άραβες της αραβικής χερσονήσου, ζούσαν σε άνυδρες ερήμους, επομένως η προληπτική προσωπική υγιεινή ήταν απαραίτητη για την επιβίωση σε αυτές τις συνθήκες.
Το ντύσιμο των υλιστικών μέσων και αναγκών με θρησκευτικό, μεταφυσικό μανδύα οφείλεται κυρίως στην προσπάθεια κανονικοποίησης της κοινωνικής λειτουργίας, δηλαδή στην επιβολή κανόνων αναφορικά με τον καταμερισμό της εργασίας, των περιόδων οργώματος, σποράς, θερισμού, καθώς και κανόνων κοινωνικής συμπεριφοράς, (βλέπετε «δέκα εντολές»), κανόνες όπου για να γίνουν μαζικοί, να τύχουν αποδοχής, τους προσδίδεται μια θεϊκή, μεταφυσική υπόσταση. Το αρνητικό είναι πως ενώ τα υλικά μέσα εξελίσσονται, οι παραδόσεις που εδράζονται στην μεταφυσική πάσχουν καθώς είναι στατικές, δεν μπορούν να ακολουθήσουν την εξέλιξη, εφόσον κάτι τέτοιο θα προϋπέθετε συνεχείς αποκαλύψεις του Θεού, κάθε θρησκείας, για να κάνει updates στον μεταφυσικό του Λόγο.
Αυτό που κάνουμε οι άνθρωποι είναι αυτό που αποδίδουμε στους θεούς μας. Οι θεοί είμαστε εμείς. Καθετί είναι συνδυασμός ύλης που στις κατάλληλες ποσότητες σχηματίζει τα πάντα, από μια λεμονιά μέχρι τον Άξελ Ρόουζ. Ως όντα είμαστε ένας συνδυασμός ύλης, τέτοιος που σχηματίζει τον άνθρωπο. Η διεύρυνση αυτών των συνδυασμών συνέβη εξελικτικά μέσα σε δισεκατομμύρια χρόνια. Ο δικός μας συνδυασμός, του είδους σάπιενς που προέκυψε ως εξέλιξη ενός προγενέστερου είδους, είναι ηλικίας περίπου διακοσίων χιλιάδων ετών.
Στο πέρασμα του χρόνου μάθαμε να αντιγράφουμε τη φύση και να θέτουμε σε κίνηση τους συνδυασμούς της που αντιλαμβανόμαστε, για παράδειγμα σπόρος και νερό δίνει τροφή. Όσο η γνώση μας για τις εσωτερικές λειτουργίες της φύσης διευρυνόταν, τόσο μεγάλωνε η δυνατότητα μας για πιο σύνθετους συνδυασμούς, φτάνοντας στο επίπεδο να συνδυάζουμε την ύλη με τρόπους που δεν κάνει η φύση, όπως τα πλαστικά, δημιουργώντας υπέροχα πράγματα από αυτοκινούμενα οχήματα μέχρι τεχνητή νοημοσύνη. Ο άνθρωπος είναι ο Θεός…
Η δημιουργία του Πολιτισμού: η Σύνθεση των Πολιτισμών
Εμείς έχουμε την τύχη ιστορικά να δούμε ιστορικά και να βιώνουμε πρακτικά τη σύνθεση των πολιτισμών, την παραγωγηή πολιτισμού στην πράξη δηλαδή. Από την αρχαιότητα, οι διάφοροι πολιτισμοί της ανατολικής λεκάνης της μεσογείου μπολιάζουν ο ένας τον άλλον. Οι Αιγύπτιοι έδωσαν τα ιερογλυφικά, οι Φοίνικες την αλφαβήτα και το θαλάσσιο εμπόριο, οι Έλληνες της έβαλαν φωνήεντα και υιοθέτησαν την θαλάσσια εμπορική πολιτική, οι Μακεδόνες δημιούργησαν την πρώτη αυτοκρατορία στη δύση χρησιμοποιώντας τις κατά τόπους ιδεολογίες με βάση την κοινή ελληνική γλώσσα. Οι δε Ρωμαίοι είναι ένας πολιτισμός αμάλγαμα όλων των προηγούμενων και σύγχρονών του. Υιοθετούσαν κάθε τι χρήσιμο γι αυτούς, από οργάνωση της παραγωγής, βλέπετε Καρχηδόνιους, μέχρι τα τερτίπια της ιδεολογικής χειραγώγησης από τους Έλληνες και την ιδέα του μονοθεϊσμού από τους Εβραίους.
Το κλίμα, η διαφορετικότητα και το παγκοσμιοποιημένο σήμερα
Η διαφορετικότητα είναι εγγενής στο υποκείμενο, η δε πολιτισμική διαφορετικότητα παραμένει στη θέση της επειδή εξαρτάται κυρίως από κλιματικούς παράγοντες. Οι κλιματικά ψυχρές βόρειες χώρες τείνουν να συγκροτούν κοινωνίες βασισμένες σε συλλογικά ιδεολογικά θεμέλια καθώς οι φυσικές συνθήκες είναι τέτοιες, πχ πολύ σκληροί χειμώνες, που να το επιβάλλουν, σε αντίθεση με το νότο.
Εφόσον όμως επικρατήσει η υλιστική θέση πως πολιτισμός είναι η βελτίωση των όρων ζωής και η άρση της αβεβαιότητας του ζην, οι διακρίσεις καθίστανται αντιληπτό πως έρχονται ως φαντασιακή επίφαση κι έχουν να κάνουν με τους μύθους που ντύνουμε τα υλικά μέσα, μύθοι που έρχονται παραδοσιακά απο το παρελθόν και εκφράζουν τις ιδιαίτερες κλιματικές συνθήκες που αναπτύχθηκε κάθε πολιτισμός.
Δυστυχώς παρατηρούμε τις τελευταίες δεκαετίες, ιδιαίτερα μετά το περιβόητο βιβλίο του Σάμιουελ Χάντιγκτον περι σύγκρουσης πολιτισμών – χριστιανική δύση με μουσουλμανική ανατολή – και τις επιθέσεις της 11/9/2001 στις ΗΠΑ, πως οι πολιτισμοί φορτίζονται εντόνως πολιτικά με τις φορμαλιστικές πολιτισμικές διαφορές να χρησιμοποιούνται σε επίπεδο ρητορικής αδιάκριτα και ασυλλόγιστα από τις εκάστοτε άρχουσες τάξεις, μέσω των μίντια, για να προβάλλουν το επιχείρημα της εθνικής ενότητας και του διαχωρισμού σε βάρος της εγχώριας και διεθνικής ταξικής χειραφέτησης και του κοσμοπολιτισμού.
Ο ίδιος ο πολιτισμός όμως είναι μια διεργασία προόδου, είναι η αντιγραφή της φύσης και των επιτευγμάτων των άλλων πάνω σε αυτή την αντιγραφή, με σκοπό την όλο και ευρύτερη τιθάσευσή της. Η κουλτούρα είναι το επιφαινόμενο κάθε πολιτισμού. Ιστορικά αποδεικνύεται πως ο ισχυρότερος πολιτισμός σε κάθε περίοδο είναι αυτός που συνθέτει παρά αυτός που μένει κλειστός. Ο τρέχων κυρίαρχος πολιτισμός, ο δυτικός, ηγεμονεύεται από ένα πολυεθνικό κράτος, με διακριτές κοινότητες στην επιφάνεια, όποιος πχ έχει επισκεφθεί ελληνικές κοινότητες στις ΗΠΑ το αντιλαμβάνεται, που όμως όλοι ενώνονται στο δόγμα της προόδου των υλικών μέσων.
Το περίεργο σε αυτή τη χώρα είναι η αίσθηση της εθνικής ενότητας και του αμερικανισμού, που ουσιαστικά κινείται αντίθετα, από το υλιστικό στο ιδεαλιστικό: ο αμερικανός πρώτα δέχεται την υλιστική εξήγηση του αμερικανισμού του, πως ζει σε μια πολυεθνική κοινωνία με κόλλα την πίστη στο άτομο και στην οικονομία της αγοράς, και μετά το μετουσιώνει σε έναν ιδεαλιστικό μύθο, το «our way of life», τον πολυθρύλητο αμερικάνικο τρόπο ζωής.
Ο άνθρωπος τείνει ιστορικά προς την πλήρη τιθάσευση της αβεβαιότητας αναφορικά με το ζην αυτοματοποιώντας την παραγωγή και εισάγοντας διαρκώς σε αυτήν τεχνολογικές καινοτομίες που αυξάνουν την παραγωγικότητα των συντελεστών. Αυτό ακριβώς είναι ο ανθρώπινος πολιτισμός, μια πορεία αντιμετώπισης της φύσης, που όσο θα προσεγγίζει, ασυμπτωτικά πάντα, το τέρμα της, θα τίθεται όλο και πιο εκκωφαντικά το υπαρξιακό ερώτημα/κατάφαση του Ντοστογιέφσκι στους Αδελφούς Καραμαζώφ: «ο Θεός πέθανε, τώρα όλα επιτρέπονται(!)(;)»
Πολιτική οικονομία 